MALAKEAN GALA

Ketek dibari banamo gadang dibari bagala. Ketek mambari banamo bahutang ibu jo bapaknyo, gadang bagala bautang niniak dengan mamak sarato korong dengan kampuang.

Baa dinan iko kini, dek karano lah tampak bulek nan sagiliang, pipiah nan satapiak dikami silang nan bapangka jumalah karajo nan bajunjuang, lai iyo bana…..digalai isi…..

kok siriahnyo mintak di gatok, gala mintak dimusuhaukan di pasa nan rami di labuah nan goloang. Kalaik nan samo bajuru mudiak, kadarek nan samo bajuru baso, sampai kalabuah katapian walau kamano-mano sajo.

Larehnyo kato dipapanjang eloknyo kato disimpani, disimpan sajo dalam sambah. Sambah di pulangkan pado ALLAh, panitahan diparirikkan dijumalah Angku pangulu nan gadang basa batuah.

Sakian panitahan ditibokan kabakeh Angku sikaji elek kami.

MALAKE-AN GALA DI PUSARO

Sapartinyo adaik kato nan kadipasambahkan, adopun maso dahulunyo, takalo kabadiri adaek jo pusako iyolah dari Makah ka Banuruhum kabnuhan Cino manurun ka pulau Paco tibo lah niniak mamak kito di gunamg Marapi, pulau Ameh, pulau Andaleh, , maha Rasyid maha Rasyidah, alah sahari duo hari, alah sabulan duo bulan lamo di sinan, langik lah barenjeang naik, bumi lah mahantam turun, lauk lah manyentak suruik, tampak lah pula ponco ba ponco, gunang lah jarum man jarum, bukik lah bak kabau tidua, tagak lah dipintu lubabag gunang,, duduak di alam kiro-kiro, tagak di ganjua palangkahan, mancaliak inyo lah kahilia tampak lah gadang nan manjujuah, sungai ameh balantai batu pagangnyo rayuang kiri kanan, rumah banamo kampuang Talawi, kampuang banamo bukik gombak.

Mancaliak inyo lah kamudiak tampak lah Tanjuan nan mamutiah, taluak maliku batu Hampa, ranah banaamo Salimpauang, Kampuang banamo Tanjuang Alam , dingin hari alang kapalang, raso bacarai nyao dibadan, mako manurunlah niniak mamak kito kabukik Guntang-guntang, talatak di Parianan di tapi Gunuang Pitulo, di sinan langgundi nan baselo, di sinan lah duduak salayo, dekek sawah gadang satampang baniah, dakek sawah Pancang Talang, makanan urang tigo luhak, diateh aia karamutiang, di aia babaliak mudiak, di susun banto nan barayundi sinan sirangkak hitam kuku, di sinan buayo putiah daguak, di sinan lagundi nan baselo, dimudiak balai-balai buatan, Datuak Tambijo, guru lamo nan batagak tareh, jilatang baparan jo aka lnduang, nan balapiak daun hilang, nan balabuah jo puluik-puluik, bagandang jo Sali guri, diujuang balai saruang, di puhun balai pasibah, di sinan Datuak Parpatiah nan sabatang mambuek cupak jo gantang kato nan anam parkaro, di sinan Datuak Katumangguangan manurunkan adaik jo pusako, mambagi luhak dengan lareh, maetong kato jo nagari.

Luhak di bagi tigo, luhak dibagi duo. Ado pun luhak nan tigo ;

Satu Luhak Tanah Data

Kaduo Luhak Agam

Katigo Luhak Limo Puluah

Nan basamo Luhak Tanah Data, sajak dari Tanjuang Alam Hilia sahinggo tanjuang Ditalawi Mudiak.

Nan banamo Luhak Agam, sajak mulai dari Tanjuang Alam Mudiak sahinggo Pamancang Hilia.

Nan banamo Luhak Limo Puluah, sajak Mulai dari Tanjuang Hilia sahinggo Aia bauliak mudiak.

Adopun Lareh nan Duo ;

Satu Lareh Caniago

Kaduo Lareh Koto Piliang Nanbanamo Lareh Budi Caniago, warinyo dari Datuak nan Sabatang, nan banamo Lareh Koto Piliang, warih Datuak Katomangguangan, Angku dibagi tigo, Deta bakatak di Tanah Data, Deta sabilai Di Tanah Agam, Deta Bakaruik di Limo Puluah Koto.

Paratan tigo larak jo lereang di tanah data, alek bajamu di luhak Agam, cancang tandeh di Luhak Limo Puluah. Di dirikan Rajo jo rang gadang, ibaraik itulah taraju nan bagatok, itulah karih tabialang padang, itulah taraju nan bagatok, itulah bongka nan pawai, nan indak buliah bapaliang lai, basa bak pangulu nan bak tubuah jo baying-bayang ibaraik sakin jo tajamnyo, diangkek manti jo peagawainyo, ibaraik kaki dengan tangan.

Pandae maurak tak mamakai, pandai mambuhua tak mambaku, mufakaik luhak nan tigosarato lareh nan duo, rajo mufakaik jo urang gadang, basa munfakaik jo Pangulu, manti mufakaik jo pegawai.

Didirikan malin nan ampek, palarai siang jo salisiah, paukun kato nan tak putuih, didalam kasumaik nan tak abih, camin nan tarang dinagari, palito baso di Pangulu.

Didirikan Pangulu jo dubalang kaganti parik jo tanah bato, kauni dusun jo taratak.

Itu luhak nan dibari barajo, lareh nan dibari bajunjuang, nagari di bari bapangulu, kampuang dibari ban an tuo.

Diateh nagari nan bapangulu lah basuo malang nan taraiah, mujua nan tatulak, lah singkek umua, lah panjang langkah, lah tadahului baliau dari pado kito, koknyo dihari nan sahari kini bautang korong dengan kampuang, sarato luhak dengan lareh, jimek sagalo umaik nabi, kok hutang alah babaia, piutang alah batarimo, lalunyo kaji dinan sado itu, lah dimandian baliau jo aia nan sangaik janiah, lah ditanam dilahek nan amek lapang, kok riak nan sangaik lapang, upiah lah tibo disalodang, maik lah tibo ditampaiknyo.

Akan tetapi sungguahpun baitu bana sakali, koknyo kami silang nan bapangka jumalah karajo nan bajunjuang, sungguah pun mato panuah dek aia arang, panuah dikasiak dapek juo bulek nan sagiliang pipia nan satapiak, bulek nan tidak bapasagi, pipiah nan idak bapasuduik, mangko dapek nan bak papatah ;

Ramo-ramo sikumbang jiti

Angku endah pulang bakudo

Patah tumbuah ilang baganti

pusako tingga dinan mudo.

Lampian dari pado itu mati gajah tinggaan gadiang, mati harimau tinggaan balang, manisia mati tinggalh kabasaran.

Lai sapihak baju kabasaran baliu nan bapulang nanko, Iyolah Angku Datuak…..disaruangkan ka isi…..Digalai Datuak….. kok siriahnyo mintak digatok, galanyo mintak dimusahuakan di pasa nan rami di labuah nan goloang, di baok duduak nan samo randah, di baok tagak nan samo tinggi, mudiak nan samo sarantak galah, hilia nak samo sarangkah gayuang, kaluak nan samo bajuru mudi, kadarek nak samo bajuru baso. sampai kalabuhan katapian walau kamano-mano sambah, sambah dipulangkan pado ALLAH, panitahan diparirikan dijumalah Angku pangulu nan gadang basa batuah, sakian kaji dipulangkan bakeh Angku sikaji alek kami.

0 Responses